ओशोले यौनलाई जीवनको मूलभूत ऊर्जा र सृष्टिको आधार मान्दै यसलाई स्वाभाविक र सकारात्मक देखाउन आग्रह गरे।
उनले यौन दमन र नकारात्मक धारणा समाजका समस्या र विकृतिको कारण भएको बताए र यौनलाई प्रेम र आध्यात्मिकताको माध्यम बनाउने सुझाव दिए।
ओशोले तान्त्रिक यौन र ध्यानमार्फत यौन ऊर्जा रूपान्तरण गर्न सकिने र यसलाई स्वतन्त्रता र सामाजिक स्वीकृतिको विषय बनाउनु आवश्यक बताउँदै यौन शिक्षाको महत्त्व जोड दिए।
ओशोले यौनलाई मानव जीवनको मूलभूत ऊर्जाको रूपमा परिभाषित गरेका छन् । उनको विचारमा, यौन केवल शारीरिक सुख वा प्रजननको साधन मात्र होइन, यो जीवन शक्तिको अभिव्यक्ति हो, जसले मानवलाई सृष्टिको आधारसँग जोड्छ । उनले भनेका छन्, ‘यौन ऊर्जा नै जीवनको स्रोत हो। यो सृष्टिको प्रारम्भिक बिन्दु हो, जसबाट जीवनको सम्पूर्ण सृष्टि उत्पन्न हुन्छ।’ यो ऊर्जा मानव शरीर र मनको मूलमा रहेको छ, र यसलाई दबाउनु वा नकार्नु भनेको जीवनकै एक हिस्सालाई अस्वीकार गर्नु हो।

ओशोले यौनलाई प्रकृतिको उपहारका रूपमा हेरेका छन्। उनको दर्शनमा, यौन न त पाप हो न त अपवित्र, बरु यो मानवको स्वाभाविक प्रवृत्ति हो। उनले पश्चिमी र पूर्वीय समाजमा यौनलाई लिएर रहेको नकारात्मक धारणा र दमनको आलोचना गरे ।

उनको मतमा, यौनलाई दबाउनाले मानसिक र आध्यात्मिक समस्याहरू उत्पन्न हुन्छन्, जस्तै तनाव, अपराधबोध र मनोवैज्ञानिक असन्तुलन । उनले भनेका छन्, ‘यौनलाई स्वीकार गर्नु भनेको जीवनलाई स्वीकार गर्नु हो।’

यौन र आध्यात्मिकताको सम्बन्ध

ओशोको दर्शनमा यौन र आध्यात्मिकता एकअर्कासँग गहिरो रूपमा जोडिएका छन् । उनले यौनलाई आध्यात्मिक साधनाको पहिलो पाइला ठाने । उनको विचारमा, यौन ऊर्जा समग्र ऊर्जाको एक हिस्सा हो । जसलाई योग, ध्यान र साधनामार्फत उच्च स्तरको चेतनामा रूपान्तरण गर्न सकिन्छ।

यो विचार उनको तान्त्रिक दर्शनसँग नजिक छ, जहाँ यौनलाई केवल शारीरिक सुखको साधन नभई, ईश्वरीय चेतनासम्म पुग्ने माध्यमको रूपमा लिइन्छ।

उनले तान्त्रिक साधनालाई जोड दिँदै भनेका छन्, ‘यौनको अनुभवमा जब तिमी पूर्णरूपमा डुब्छौ, तिमी समय र अहंकारबाट मुक्त हुन्छौ । यो क्षण ध्यानको क्षण हो।’ ओशोको मतमा, यौनको गहिरो अनुभवले व्यक्तिलाई एकताको अनुभूति गराउँछ, जहाँ दुई व्यक्ति एकअर्कामा विलिन हुन्छन्। यो अनुभव समाधि वा आध्यात्मिक एकताको प्रारम्भिक रूप हो।

यौनको दमन र त्यसका परिणामहरू

ओशोले यौनको दमनलाई मानव समाजको सबैभन्दा ठूलो समस्यामध्ये एक मानेका छन् । उनको विचारमा, धार्मिक, सामाजिक र सांस्कृतिक नियमहरूले यौनलाई पापको रूपमा प्रस्तुत गरेर मानव मनमा अपराधबोध र डर सिर्जना गरेका छन् । यो दमनले व्यक्तिको स्वाभाविक ऊर्जालाई कुण्ठित गर्छ, जसले मानसिक र भावनात्मक समस्याहरू निम्त्याउछ। ‘जब यौनलाई दबाइन्छ, यो मनको गहिराइमा लुकेर विकृत रूपमा प्रकट हुन्छ’ उनको मत छ ।

उनले समाजमा व्याप्त यौन सम्बन्धी विकृतिहरू, जस्तै हिंसा, बलात्कार र अनैतिक व्यवहार, यौन दमनको परिणाम भएको तर्क गरे । उनको मतमा, यदि यौनलाई स्वाभाविक र स्वस्थ तरिकाले स्वीकार गरियो भने यस्ता समस्याहरू कम हुन्छन् । ओशोले यौन शिक्षाको महत्वलाई पनि जोड दिए, जसले व्यक्तिलाई यौनको प्राकृतिक र सकारात्मक पक्षबारे बुझ्न मद्दत गर्छ।

यौन र प्रेम

ओशोले यौन र प्रेमलाई अलग-अलग तर अन्तरसम्बन्धित विषयको रूपमा व्याख्या गरेका छन् । उनको विचारमा, यौन प्रेमको प्रारम्भिक अभिव्यक्ति हुन सक्छ, तर यौन आफैँमा प्रेम होइन । उनी भन्छन्, ‘यौन शारीरिक हो, प्रेम भावनात्मक र आध्यात्मिक हो । यौन प्रेमको ढोका हुन सक्छ, तर यो अन्तिम गन्तव्य होइन ।’ उनले यौनलाई प्रेमको आधार बनाउन प्रेरित गरे, जहाँ यौन केवल शारीरिक सुखको साधन नभई, दुई आत्माहरूको गहिरो सम्बन्धको अभिव्यक्ति बन्छ ।

उनले यौनलाई प्रेम र सम्मानको भावनासँग जोड्नुपर्ने कुरामा जोड दिए। यदि यौनमा प्रेम र सम्मानको अभाव छ भने, यो केवल एक यान्त्रिक क्रिया बन्छ, जसले सन्तुष्टिको सट्टा रिक्तता ल्याउँछ। ‘प्रेमले यौनलाई पवित्र बनाउँछ । प्रेमबिना यौन केवल एक शारीरिक आवश्यकता हो’ उनी भन्छन् ।

तान्त्रिक यौन र ध्यान

ओशोको यौन सम्बन्धी दर्शनको सबैभन्दा महत्वपूर्ण पक्ष तान्त्रिक यौन हो। उनले तान्त्रिक साधनालाई यौन ऊर्जालाई रूपान्तरण गर्ने विधिको रूपमा प्रस्तुत गरे । तान्त्रिक यौनमा, यौन केवल सुखको साधन नभई, ध्यान र आत्म-जागरूकताको माध्यम हो । ओशोले भनेका छन् ‘तान्त्रिक यौनमा, तिमीले आफ्नो पार्टनरसँग मात्र होइन, समग्र सृष्टिसँग एकताको अनुभव गर्छौ ।’

तान्त्रिक यौनमा, यौन ऊर्जालाई आध्यात्मिक ऊर्जाका रूपमा माथि उठाउन सकिन्छ। यो प्रक्रियामा ध्यान, श्वास-प्रश्वास र सचेतनाको महत्व हुन्छ । ओशोले यौनलाई ध्यानको रूपमा प्रयोग गर्न सिकाए, जहाँ व्यक्ति पूर्णरूपमा वर्तमान क्षणमा रहन्छ र अहंकारबाट मुक्त हुन्छ।

यौन र स्वतन्त्रता

ओशोले यौनलाई व्यक्तिगत स्वतन्त्रतासँग पनि जोडेका छन् । उनको विचारमा, यौनको स्वीकारले व्यक्तिलाई सामाजिक बन्धन र दमनबाट मुक्त गर्छ। ‘जब तिमी यौनलाई स्वीकार गर्छौ तिमी आफ्नो शरीर र मनलाई स्वीकार गर्छौ’ उनी भन्छन्, ‘यो स्वीकारले तिमीलाई स्वतन्त्र बनाउँछ ।

उन मतमा यौनलाई न त लज्जाको विषय बनाउनुपर्छ न त यसलाई अनियन्त्रित रूपमा प्रयोग गर्नुपर्छ । सन्तुलित र सचेत दृष्टिकोणले यौनलाई जीवनको सौन्दर्यको हिस्सा बनाउँछ ।

सामाजिक र धार्मिक सन्दर्भमा यौन

ओशोले धार्मिक र सामाजिक संस्थाहरूले यौनलाई नियन्त्रण गर्न बनाएका नियमहरूलाई आलोचना गरे । उनको विचारमा, यी नियमहरूले मानवलाई अप्राकृतिक रूपमा बाँध्छन् र उसको स्वाभाविक प्रवृत्तिलाई कुण्ठित गर्छन् । ‘धर्मले यौनलाई पाप बनायो, तर यो ईश्वरको सिर्जना हो’ ओशो निष्कर्ष छ, ‘यदि यौन पाप हो भने, सृष्टिको सम्पूर्ण प्रक्रिया पाप हो।’ उनले यौनलाई पवित्र र ईश्वरीय कार्यको रूपमा स्वीकार गर्न प्रेरित गरे।

यौन र आधुनिक समाज

आधुनिक समाजमा यौन सम्बन्धी ओशोको दर्शन अझै सान्दर्भिक छ । उनले यौन शिक्षाको महत्वलाई जोड दिए, सले व्यक्तिलाई यौनको सकारात्मक र स्वस्थ पक्षबारे बुझ्न मद्दत गर्छ । उनको विचारमा, यौनलाई खुला रूपमा छलफल गर्नुपर्छ, ता कि यस सम्बन्धी अज्ञानता र भ्रम हटोस् । ‘यौनबारे खुला छलफलले समाजलाई स्वस्थ र सन्तुलित बनाउँछ’ उनी भन्छन् ।

लेखकको बारेमा

बिशाल खबर